"Kev puas tsuaj thiab nplua nuj tooj liab" (Kab lis kev cai ntawm Hnub Nyoog Bronze - 2)

"Kev puas tsuaj thiab nplua nuj tooj liab" (Kab lis kev cai ntawm Hnub Nyoog Bronze - 2)
"Kev puas tsuaj thiab nplua nuj tooj liab" (Kab lis kev cai ntawm Hnub Nyoog Bronze - 2)

Video: "Kev puas tsuaj thiab nplua nuj tooj liab" (Kab lis kev cai ntawm Hnub Nyoog Bronze - 2)

Video:
Video: Noj lawm nawb 2024, Tej zaum
Anonim

Raws li kev coj noj coj ua ntawm cov neeg nyob hauv roob Iran thiab Central Asia thaum kawg ntawm Peb thiab thib ob txhiab xyoo BC. e., Tom qab ntawd nws tseem yog Eneolithic, tab sis kev hloov pauv hauv nws, tau kawg, tau tshwm sim. Cov kev sib hais tau ntxiv dag zog nrog phab ntsa pob zeb. Kev siv pam tuag los ua neeg nplua nuj thiab muaj ntau yam sib txawv, thiab cov khoom uas ua los ntawm tooj dag tau pib tshwm. Kev yug tsiaj nyuj tau qhia meej tias yog neeg ib nrab neeg, thiab tus nees muab cov pab pawg neeg ua xibhwb ntau thiab ntau dua. Yog li, tej zaum, pab pawg Kassite los ntawm cov roob ntawm Iran thiab nkag mus rau hauv Mesopotamia. Tab sis ntau qhov kev sib hais tseem tab tom koom nrog kev ua liaj ua teb tsis tu ncua. Nws yog qhov pom tseeb tias kev sib koom tes ze ze yog tsim los ntawm cov xibhwb thiab cov neeg ua liaj ua teb. Sedentary pab pawg neeg khaws cov khoom muaj txiaj ntsig sai dua, uas ua rau muaj kev sib cais hauv zej zog.

"Kev puas tsuaj thiab nplua nuj tooj liab" (Kab lis kev cai ntawm Hnub Nyoog Bronze - 2)
"Kev puas tsuaj thiab nplua nuj tooj liab" (Kab lis kev cai ntawm Hnub Nyoog Bronze - 2)

Nthuav dav ntawm txoj hlua nees piav qhia lub tsheb nees. Luristan Bronze Collection los ntawm Los Angeles County Museum of Art.

Txog kev txawj ua hlau ntawm ib nrab ntawm lub xyoo txhiab thib ob BC. BC, thaum txhua qhov no tshwm sim, nws tuaj yeem txiav txim los ntawm cov khoom siv tooj liab los ntawm Luristan (Iran) - qhov hu ua "Luristan bronzes", uas suav nrog cov ntsiab lus ntawm txoj hlua nees, dai nrog cov duab qub ntawm ntau yam dab neeg dab neeg thiab tsiaj txhu. Tam sim no cov tais diav yog ua los ntawm cov kws puab tais.

Duab
Duab

Halberd. Luristan Bronze Collection los ntawm Los Angeles County Museum of Art.

Duab
Duab

Ax XIX-XVIII ib BC Luristan Bronze Collection los ntawm Los Angeles County Museum of Art.

Duab
Duab

Dagger. Luristan Bronze Collection los ntawm Los Angeles County Museum of Art.

Ntau kab lis kev cai nyob hauv thaj tsam ze Hiav Txwv Caspian tab tom ua ib qib zuj zus mus rau lub sijhawm no. Yog li, Eneolithic kev coj noj coj ua ntawm cov neeg nuv ntses thiab cov neeg yos hav zoov hauv qis dua ntawm Amu Darya tau hloov pauv los ntawm kev coj noj coj ua ntawm cov xibhwb thiab cov neeg ua liaj ua teb uas tau ua tiav kev ua qoob loo. Thiab ntxiv, qhov kev hloov pauv uas tau tshwm sim hauv cheeb tsam no thaum kawg ntawm II txhiab xyoo BC. e., tau tshwm sim los ntawm kev tsiv teb tsaws chaw los ntawm sab qaum teb ntawm pab pawg ntawm Andronovo kab lis kev cai. Tab sis nyob rau hauv kev cog qoob loo qub ntawm thaj chaw ntawm yav qab teb Turkmenistan, nrog rau ntau pua xyoo ua ntej hauv cov nroog uas yog Harappa kab lis kev cai thiab dag hauv hav Indus, lub neej nres. Thiab yog vim li cas, peb tsuas tuaj yeem kwv yees.

Ntawm qhov tod tes, kev coj noj coj ua tshiab tshwm sim ntawm no, uas twb muaj peev xwm ua kom cov hlau yaj tas, thiab nws pib maj mam ua tus tswv nqes hav ntawm Central Asia hauv lub hlis thib ob ntawm thawj ib txhiab xyoo BC. NS. Txawm li cas los xij, ntawm no, zoo li hauv Transcaucasia, kev cuam tshuam ntawm cov chaw ntawm cov neeg ua phem qias neeg ntawm Western Asia, uas tau tshwm sim ntawm no thaum ntxov Eneolithic thaum ntxov, tseem zoo heev. Obsidian raug xa tawm los ntawm thaj av Ararat mus rau sab qab teb, uas tau siv los ua cov xub xub thiab cov pas nyob hauv Mesopotamia thiab Elam. Raws li, cov piv txwv ntawm thev naus laus zis thiab cov khoom lag luam ntawm cov xeev sab hnub tuaj sab hnub tuaj, thiab ntau yam piv txwv ntawm cov cuab yeej thiab riam phom, tuaj rau Transcaucasia. Daggers paub los ntawm kev pom hauv Mesopotamia, cov neeg Assyrian tooj liab thaum ub, cov duab ntawm cov duab txawv txawv thiab hom tshwj xeeb ntawm txoj kab, nrog rau ntau yam ntxiv, tuaj rau Transcaucasia los ntawm no. Tab sis tag nrho cov khoom lag luam no tau nthuav dav dav heev. Piv txwv li, hom axes, tus yam ntxwv, piv txwv li ntawm pab pawg ntawm Srubnaya thiab Andronov kab lis kev cai, ntxiv rau hauv Transcaucasus, kuj tau paub nyob rau sab hnub poob. Lawv cov khoom sib piv tau tsim los ntawm cov tooj dag ntawm cov pab pawg neeg uas nyob hauv II txhiab xyoo BC. NS. ntawm thaj av ntawm Romania niaj hnub no, Bulgaria thiab Hungary. Nws yog tib yam nrog cov tais diav. Yog li, nrov nyob rau hauv II txhiab xyoo BC. Hauv Transcaucasus, pleev xim cov tais diav ntawm hom Elar (los ntawm kev sib hais haum ntawm Elar, ze rau Yerevan) dua tau zoo ib yam li cov tais diav ntawm Mesopotamia thiab Elam. Cov hniav nyiaj hniav kub, nrog rau cov yam ntxwv zoo nkauj ntawm Transcaucasus ntawm lub sijhawm ntawd, qhia ntxiv txuas nrog Mesopotamia thaum ub, thiab tseem nrog kev coj noj coj ua ntawm Hittite xeev hauv Asia Me Me.

Duab
Duab

Cov tooj liab tooj liab los ntawm lub nroog Luzhitsa. (Tsev khaws puav pheej keeb kwm, Vienna)

Nthuav pom pom tau ua hauv Transcaucasus thiab rov qab mus rau Hnub Nyoog Bronze tau pom hauv Central Georgia (hauv Trialeti cheeb tsam), ntxiv rau hauv thaj tsam ntawm Armenia thiab Azerbaijan. Lub sijhawm ntawd, muaj kev sib hais nyob ntawm no, uas ib puag ncig los ntawm cov phab ntsa ua los ntawm cov pob zeb loj "cyclopean masonry". Ntxiv mus, yog tias thaum xub thawj txhua lub tsev ntawm cov kev sib hais haum no tau hais txog qhov loj me, tom qab ntawd muaj kev tiv thaiv sab hauv thiab cov tsev loj ntawm cov txwj laus thiab cov thawj coj hauv pawg neeg tau tshwm sim ntawm no. Raws li nyob hauv cov tebchaws nyob sab hnub tuaj sab hnub tuaj, cov neeg muaj koob npe pib ua rau lawv tus kheej tawm ntawm lwm tus neeg los ntawm phab ntsa. Thiab tag nrho cov kev hloov pauv no tau tshwm sim hauv Transcaucasia meej hauv Hnub Nyoog Bronze, uas ua pov thawj meej rau cov txheej txheem ntawm kev sib tsoo ntawm cov qub kev sib raug zoo yav dhau los uas yav tas los muaj nyob ntawm no.

Duab
Duab

Lub khob kub los ntawm Trialeti, Georgia. II txhiab xyoo BC

Yog li, cov faus neeg nyob hauv Trialeti, hauv hav ntawm Tsalka River, hauv thawj ib nrab thiab los ntawm nruab nrab ntawm II txhiab xyoo BC. NS. yog qhov ntxa me me, qhov kev faus cov khoom uas tsis tshua muaj neeg paub. Tab sis ze rau ntawm cov pob zeb no twb muaj cov pob zeb loj heev, uas tau nrhiav pom qhov chaw faus neeg tiag, lossis cov qhov ntxa tob hauv av ua los ntawm pob zeb, thiab nrog cov dag dag nyiaj, nyiaj thiab kub tais diav, cov hniav nyiaj hniav kub zoo thiab cov saw caj dab nyiaj faus rau hauv lawv nrog cov tuag. thiab kub nrog cov pob zeb muaj nqi. Qee yam khoom siv dai kom zoo nkauj zoo nkauj tiag tiag, piv txwv li, cov khoom uas npog lub npe nrov kub, cov nplaim uas tau npog nrog lub ntsej muag zoo nkauj coiled los ntawm cov xaim kub kub, thiab nrog cov zes zes nrog cov pob zeb semiprecious (peb yuav qhia rau koj txog qhov khoom plig tshwj xeeb no peb yuav qhia koj ntau ntxiv nyob rau yav tom ntej!), lossis lub khob nyiaj, uas cov duab ntawm cov tib neeg hnav cov ntsej muag tsiaj thiab khaub ncaws nrog cov tails thiab taug kev mus rau lub thaj thiab qee yam ntoo dawb huv. Cov pej thuam kub ntawm cov tsiaj pom nyob hauv tib lub qhov ntxa tseem hais txog kev sib raug zoo ntawm cov neeg ua haujlwm ntawm Transcaucasus thiab cov kws ua paj ntaub ntawm Mesopotamia, lossis yam tsawg kawg uas lawv paub lawv cov txuj ci. Qhov taw qhia, piv txwv li, yog tus menyuam yaj ntawm tus menyuam yaj nrog lub qhov muag ua los ntawm niam-ntawm-pearl thiab xim pob zeb, tsau rau hauv qhov muag qhov muag nrog kev pab ntawm cov pob zeb pob zeb-txheej txheem ib txwm muaj los ntawm Sumer puag thaum ub. Ib qho ntxiv, hauv cov nplua nuj ntawm Trialeti, cov qauv ntawm cov tais diav zoo li Elar tau pom, zoo ib yam li cov khoom siv los ntawm Western Asia.

Duab
Duab

Casting puab. (Tsev khaws puav pheej Archaeological ntawm Brandenburg. Bronze Age Gallery)

Hauv Armenia, thaum lub sijhawm khawb hauv lub nroog Kirovakan, tau pom qhov kev faus neeg zoo nrog ntau tus pleev xim rau cov hlab ntsha, thiab cov khoom tooj liab, piv txwv li, riam phom zoo ib yam li Trialeti. Nyob ntawd lawv pom lub tais kub loj heev dai kom zoo nrog cov duab ntawm tsov ntxhuav. Cov nkoj nyiaj tau zoo ib yam li Trialeti. Thiab muaj ntau qhov pom pom nyob rau thaj tsam Georgia, Armenia thiab Western Azerbaijan. Qhov no qhia tau hais tias muaj nyob rau yav dhau los ntawm kev tsim kho cov hlau zoo nkauj ntawm tooj dag.

Duab
Duab

Tooj dag tooj liab los ntawm Brandenburg, c. 2500-2200 xyoo BC (Tsev khaws puav pheej ntawm Prehistoric thiab Keeb Kwm Thaum Ntxov, Berlin)

Thiab tau kawg, kev txhim kho cov tshuab ua hlau ua rau muaj kev txhim kho ntawm kev ua liaj ua teb tib yam. Yog li ntawd, nws tsis yog qhov xav tsis thoob uas nyob hauv ib nrab ntawm II ntawm ob txhiab xyoo BC. NS.hauv Transcaucasus, kev siv dej ntawm cov teb tau pib, kev cog qoob loo thiab viticulture tau tsim, thiab pab tsiaj muaj ntau heev. Nees yug me nyuam sib kis, nrog tus nees tau siv ob qho tib si rau kev caij tsheb thiab siv rau hauv tsheb nees. Qhov no yog pov thawj los ntawm cov khoom tooj liab pom hauv thaj chaw faus ntawm Transcaucasia, tsim los tswj cov nees ib nrab qus. Tsis ntseeg, kev ua tub rog sib ntaus sib tua hauv av, dej thiab tiaj nyom tau nquag. Yog li ntawd, nws tsis yog qhov xav tsis thoob uas tau muaj kev hloov pauv los ntawm cov riam phom luv luv mus rau rab ntaj tooj dag ntev, uas yog, thev naus laus zis rau kev tsim riam phom kuj tau zoo dua.

Kev sib ntaus sib tua hauv tub rog tau coj mus ntes cov neeg raug kaw hauv kev ua tsov rog uas tau hloov mus ua qhev. Thiab muaj ntau tus ntawm lawv uas lawv tau pib muab lawv tso rau hauv qhov ntxa ntawm cov neeg muaj koob muaj npe, yog li ntawd lawv yuav ua haujlwm rau lawv tom qab lub neej. Kev faus tus thawj coj tau pom, qhov twg pom cov pob txha ntawm 13 tus qhev nyob ze ntawm lub tsheb loj uas muaj kev lom zem zoo nkauj ntawm pab pawg thawj coj, thiab nyob ze cov nyuj uas siv rau lub tsheb nees no, tseem muaj tus tsav tsheb uas raug tua thaum lub sijhawm faus neeg. Txawm li cas los xij, qhov no qhia tsis tau tsuas yog muaj cov qhev nyob rau lub sijhawm no, tab sis kuj tseem tias lawv cov nqi tsim khoom tseem tsis tau zoo heev. Txawm li cas los xij, dhau sijhawm, kev txhim kho kev sib raug zoo ntawm cov qhev tshwj xeeb yog nce ntxiv, thiab tseem ceeb tshaj txhua lub sijhawm thaum muaj ntau thaj tsam ntawm South Transcaucasia hauv IX-VIII ib puas xyoo. BC NS. dhau los ua ib feem ntawm lub xeev qhev nto npe xws li Urartu.

Duab
Duab

Bronze dagger ua raws li cov qauv tsim thaum ntxov nrog riveted hilt. (National Tsev khaws puav pheej ntawm Archaeology, Parma)

Qhov kawg ntawm II - qhov pib ntawm I txhiab xyoo BC. NS. nyob rau sab qaum teb Caucasus, ntau pab pawg neeg twb tau tsim cov khoom lag luam tooj liab tsim thiab maj mam pib ua haujlwm hlau. Ua ntej tshaj plaws, qhov no yog North Ossetia, nyob qhov twg lub sijhawm ntawd muaj qhov chaw ntawm Koban kab lis kev cai. "Kobanians" tsim tau zoo heev axes, ntaj thiab rab riam, nrog rau tooj liab sib ntaus sib tua siv cov tsiaj thiab cov tub rog sib ntaus, ua tim khawv txog qhov txuj ci tseem ceeb ntawm lawv cov neeg tsim. Qhov tseeb tias ntau yam khoom siv tooj liab tau pom ntawm Koban cov khoom qub ua pov thawj tias lawv siv tus nees ua tus tsiaj caij.

Duab
Duab

Daggers ntawm "Koban kab lis kev cai". (State Tsev khaws puav pheej Keeb Kwm, Moscow)

Qhov ntxim nyiam tshaj plaws, txawm li cas los xij, yog daim ntawv ntawm riam phom ntawm "Kobanians" tso cai rau peb hais tias cov neeg ntawm thaj av North Caucasian twb nyob rau lub sijhawm ntawd tau paub tsis yog nrog cov khoom qub sab hnub tuaj tooj liab ze rau lawv, tab sis nrog rau kev ua haujlwm ntawm South European tus tswv, uas yog, muaj pov thawj ntawm kev muaj nyob ntawm kev coj noj coj ua zoo sib xws ntawm thaj chaw nyob deb. Ntxiv mus, kev coj noj coj ua zoo ib yam ntawm tooj liab nyob rau lub sijhawm no tseem muaj nyob rau sab hnub tuaj thiab sab qab teb sab hnub tuaj ntawm Hiav Txwv Dub hauv thaj av ntawm cov lus dab neeg Colchis.

Duab
Duab

"Koban kab lis kev cai". Kho kom zoo nkauj los ntawm kev faus neeg No. 9 (19th xyoo pua BC)

Pom zoo: